Đền Chúa Thác Bờ là một điểm du lịch tâm linh và danh thắng nổi tiếng tại Hòa Bình, thu hút du khách bởi sự linh thiêng, kiến trúc độc đáo và cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ của lòng hồ sông Đà. Dưới đây là thông tin chi tiết về lịch sử, kiến trúc và gợi ý ẩm thực khi du lịch Đền Chúa Thác Bờ:
Đền Chúa Thác Bờ (hay còn gọi là Đền Bà Chúa Thác Bờ) không chỉ là nơi thờ tự mà còn là một quần thể di tích nằm giữa khung cảnh "Vịnh Hạ Long trên cạn" của lòng hồ Thủy điện Hòa Bình.
1. Lịch sử và Truyền thuyếtBà Chúa Thác Bờ: Đền thờ hai nữ tướng có công lớn giúp vua Lê Lợi dẹp loạn:
Bà Đinh Thị Vân: Người dân tộc Mường.
Một bà người dân tộc Dao (không rõ tên).
Công lao: Dưới thời vua Lê Lợi (thế kỷ XV), hai bà đã giúp quân và dân vận chuyển lương thực, thuyền bè qua đoạn Thác Bờ hiểm trở trên sông Đà để lên Mường Lễ (Sơn La) dẹp giặc.
Hiển linh: Sau khi mất, hai bà thường hiển linh, giúp đỡ người dân vượt qua thác ghềnh an toàn, phù hộ cho mưa thuận gió hòa, cuộc sống ấm no. Nhân dân đã lập đền thờ để tưởng nhớ công ơn và phong cho hai bà là Bà Chúa Thác Bờ.
Di tích: Đền ban đầu được dựng bằng tranh tre, nứa, mái lợp gianh, nằm dưới chân bia đá khắc bài thơ của vua Lê Lợi. Trải qua thời gian và việc xây dựng Thủy điện Hòa Bình, đền đã được trùng tu và di chuyển, nhưng vẫn giữ được sự linh thiêng.
Đền Chúa Thác Bờ hiện nay bao gồm hai khu vực chính:
Đền Chúa Thác Bờ (tả ngạn - xã Thung Nai, Cao Phong):
Thường có kiến trúc mặt bằng hình chữ Đinh gồm Đại bái và Hậu cung.
Phía trước có 5 cửa lợp ngói vảy cá, cửa chính treo đại tự chữ Hán, trên nóc đắp nổi rồng chầu.
Bên trong thờ Bà Chúa Thác Bờ cùng nhiều vị thần thánh khác như Công Đồng Quan Lớn, Ngũ Vị Tôn Ông, Bà Chúa Sơn Trang, Tứ Phủ Thánh Cô, Đức Đại Vương Trần Quốc Tuấn, v.v.
Đền Thác Bờ (hữu ngạn - xã Vầy Nưa, Đà Bắc):
Được xây dựng 2 tầng tựa vào núi. Tầng 1 là nơi nghỉ ngơi cho khách hành hương, tầng 2 là nơi thờ tự các vị thần linh.
Bên cạnh đền là Động Thác Bờ (được công nhận là Di tích danh lam thắng cảnh Quốc gia năm 2009) với hệ thống thạch nhũ lấp lánh, huyền ảo. Trong động cũng có đặt pho tượng lớn của đền.
Sự kết hợp giữa kiến trúc truyền thống và địa thế "lưng tựa núi, mặt hướng sông" tạo nên một không gian tâm linh linh thiêng, hài hòa với vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên.
3. Ẩm thực Địa phươngDu lịch Thác Bờ là cơ hội để bạn thưởng thức các món ăn đặc sắc của vùng sông nước và núi rừng Hòa Bình, nổi bật là:
Cá nướng Sông Đà: Cá (chủ yếu là cá rô phi, cá lăng, cá trắm...) được đánh bắt ngay tại lòng hồ, tươi ngon, chế biến bằng cách nướng hoặc hấp, mang hương vị đặc trưng.
Thịt lợn Mường cỗ lá: Món ăn truyền thống của người Mường, thịt lợn được chế biến thành nhiều món (luộc, nướng, xào lăn...) và bày biện trên lá chuối.
Gà đồi: Gà nuôi thả tự nhiên trên đồi, thịt chắc và thơm.
Cơm lam: Gạo nếp được nén trong ống nứa và nướng trên lửa, khi ăn bóc lớp vỏ bên ngoài, có hương vị thơm đặc trưng của lúa nếp và tre nứa.
Rau rừng theo mùa: Các loại rau tươi sạch, độc đáo của núi rừng Tây Bắc.
Hành trình bằng thuyền: Đây là một phần không thể thiếu. Du khách sẽ di chuyển bằng thuyền trên lòng hồ Hòa Bình, chiêm ngưỡng cảnh quan tuyệt đẹp với những đảo đá vôi nhấp nhô giữa mặt nước xanh ngọc, được ví như "Vịnh Hạ Long trên cạn".
Tham quan Động Thác Bờ: Khám phá hang động với nhũ đá kỳ ảo.Lễ hội: Lễ hội Đền Chúa Thác Bờ thường diễn ra từ mùng 7 tháng Giêng đến hết tháng 4 âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo du khách thập phương đến dâng hương, cầu nguyện và tham gia các hoạt động văn hóa, trò chơi dân gian.
